<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sima_ozkan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>İklim krizi biyolojik çeşitliliğe büyük zarar veriyor. Her yaz daha da çığrından çıkan orman yangınları, yükselen deniz seviyeleri, akıl sır ermeyen hava olayları sonsuza dek kaybolacak çeşitliliğe yol açarken öte yandan orangutanların elinden aldığımız ormanlarda palm yağı denen “kanlı yağın” krallığını kuran insanlık büyük bir flora kaybına neden oluyor. İnsanlık var olalı beri, soluduğumuz havayı, karnımızı doyuran besinleri, çıplaklığımızı sakladığımız giysileri ve şifayı hep doğaya borçluyuz.&nbsp;Bu hafta, doğaya &nbsp;insan merkezci bir açıdan bakalım. İnsan, doğa denen birliğin, canlılarından sadece biri. Biz doğadan bağımsız değiliz ama ona tüm yaşamımızı borçluyuz. Bedenlerimiz arıza verdiğinde, doğayı taklit edip güçsüzden vazgeçmezken ve toprağa karışmaya direnirken içimizdeki canavarların da doğaya ihtiyacı oluyor.&nbsp;Biricik ağrı kesici ve ateş düşürücümüz, dünyada en yaygın kullanılan ilaç aspirin, MÖ 2000 yıllarındaki bir Sümer tableti üzerinde girmiş insanlık tarihine. Sümerler, söğüt ağacının kabuğunu sıyırıp yediklerinde ağrılarının nasıl dindiğini anlatırken Antik Mısır ve Antik Yunan da söğüt romatizma ve iltihaplara çare olmuş. Bugün belki söğüt ağacının yapraklarını hiç dokunmamışlarımız bile ihtiyacımız olduğunda avcumuzdaki aspirinin varlığına şükretmişizdir.&nbsp;Ülkemizde de fosilleri bulunan, yeryüzünün en eski ağaçlarından, yapraklarıyla bile benzersizliğini ilan eden ginkgo biloba, yani mabet ağacı alzheimer tedavisinde kullanılıyor günümüzde. Pasifik porsuk ağacı ise pek çok kanserin tedavisinde kullanılan kemoterapi serumlarına girip kanserli hücrelerle boğuşuyor. Üstelik, o tatlı rengine ve albenisine rağmen meyvelerinin çekirdeği zehirli; kuşlar sadece etli kısmını yiyor. Yapraklarındaki “taksin” maddesi hayvanlarda zehirlenme ve ölüme neden oluyor. Ama bu doğal zehir, HER 2-pozitif tümörlü kadınlarda Paklitaksel tedavisiyle meme kanserinin yeniden ortaya çıkmasını engellenme şansını yüzde 40’lara çıkarıyor. Peki ya, başka başka diyarlarda, çok uzaklarda değil, bahardan yaza sırasıyla burnumuzun ucunda açan çiçeklerden biri bu oranı 80’lere taşıyorsa? Ya biz flora diyarındaki o kapıdan geçemeden o kapıyı çoktan kendi yüzümüze kapatacak kadar bile bencil olamayacaksak. Yaşam çeşitliliğiyle doğa ananın koynunda gelişti tıp ve hâla doğadan öğreniyoruz şifayı. Isırganın yanında biten sinir otu, ısırganın kaşıntısını da almayı biliyor.Bundan yıllar yıllar önce Gülhane Parkı’nda yürüdüğüm öğle aralarında görmüştüm bir porsuk ağacını ilk defa. Meyvelerini elime alıp yiyecekken içimden bir ses dur dedi ve iyi ki de yemediğimi keşfettim. Bugün de o zehri bedenime almaktan son anda kurtulduğumu öğrendim. Erken teşhis meme kanserimle sadece dört seans kemoterapiyle, beşinciyi alma gereği duymadan Paklitaksel’in, yani porsuk ağacı serumunu almama gerek kalmadığını anlattı bana hemşirem. Ben de ona Paklitaksel'in neyden yapıldığını anlattım. İkimiz de sevindik. Peki, benim damarlarımda şu an gezegenimizdeki hangi yaşam biçimi dolanıyor ve ben şifam için neye muhtacım? Kompost atölyelerimde, avcuma biraz toprak alır ve çocuklara, “Biliyor musunuz, şu an avcumdaki canlı sayısı, tüm dünyadaki insan sayısından çok!” derim. Meğer içimde topraktan gelen şifa varmış.İçimdeki canavarlarla savaşan Doksorubisin'in geçmişi, 1950’lerde, İtalyan bir araştırma şirketinin toprak mikroorganizmalarından üretilen anti-kanser ilaçlarını keşfetme girişimine dayanıyor. 13. yüzyıldan kalma Castel del Monte kalesinin civarından elde edilen bir toprak numunesinde yeni bir Streptomyces peucetius suşu izole edilmiş ve bu bakterinin ürettiği kırmızı renkli bir antibiyotiğin fare tümörleri üzerinde iyi bir etkiye sahip olduğu bulunmuş. Aynı dönemde bir grup Fransız araştırmacın da aynı bileşiği keşfettiği için bu iki araştırma ekibi bu ilaca daunorubisin adını vermişler.&nbsp;Toprağı öpüp koklayıp başımıza koyalım demem mi… Hemşireme anlatacağım yeni bir hikâyem daha var. Toprakla haşır neşirliğim bilindiği üzere, belki de bu yüzden yan etkileri bende pek ileri gitmedi. İtalya’nın Puglia bölgesi için de rota oluşturuluyor…&nbsp;

Dünyahali

Paklitaksel neyden elde edilir?

İçimizdeki Canavarların Şifası Doğa

• Avrupa Birliği,&nbsp;(AB) havayollarının neden olduğu karbondioksit emisyonları için ödemek zorunda oldukları fiyatı artırmaya yönelik bir yasa üzerinde anlaşmaya vardı. Şirketlerin AB karbon piyasasından halihazırda ücretsiz olarak aldıkları izinleri 2024'e kadar %25, 2025'e kadar %50 oranında azaltacak yasa, Avrupa Parlamentosunun ve ülkelerin onaylamasının ardından yürürlüğe girecek.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıca:&nbsp;AB salı günü, şirketlerin palm yağı, soya, sığır eti, hurma yağı, odun, kakao, kahve gibi ormansızlaşmayla bağlantılı ürünleri AB pazarına satmasını önleyecek yeni bir yasa üzerinde anlaşmaya vardı. Yasa, şirketlerin AB'ye ürün satmadan önce tedarik zincirlerinin ormanların yok edilmesine katkıda bulunmadığını gösteren bir beyan hazırlamasını gerektirecek.</li></ul>

Pareto

• <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/business/world-food-prices-hit-10-year-peak-fao-2021-10-07/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Birleşmiş Milletler</a>&nbsp;(BM) Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), eylül ayına ilişkin küresel gıda fiyat endeksinin 130'a yükselerek 10 yılın zirvesini gördüğünü ve gıda fiyatlarının yıllık bazda %32,8 yükseldiğini açıkladı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden?&nbsp;FAO'ya göre dünya gıda emtia fiyatları eylülde sıkılaşan arz koşullarıyla buğday ve palm yağı gibi temel ürünlere yönelik güçlü talebin etkisiyle yükseldi.</li></ul>

palm yağı ile ilgili hikayeler